Keraton Yogyakarta

Bij het ontbijt in Hotel Jogja Village Inn kijk ik vol verwachting in de gesloten trommels. Maar al wat ik zie, is (wit)brood en broodbeleg. Een van de dames komt naar mij toe en vraagt "Are you looking for something?". Ja dus: de nasi goreng. "Dat is geen probleem", zei zij, "dan maken wij die voor u".
De nasi wordt even later dan ook opgediend op een pisangblad: mooi verpakt in een dadar, een geklutst en gebakken ei. De pittige nasi smaakt erg goed; zeker de lekkerste die wij tot nu toe gegeten hebben. Dit gaan wij morgenochtend weer vragen!
In de Jakarta Post lezen wij ondertussen op de voorpagina dat er een grote banjir is in Jakarta en Bogor. Wij hebben gelijk naar Bas gebeld om te vragen of alles goed gaat daar. Dat blijkt gelukkig zo te zijn: de banjir is in het zuiden van Jakarta en dus niet bij hen. Pa kletst daarna ook nog even bij met tante Mien.

Keraton Yogyakarta
Sugiyono brengt ons naar het hoofddoel van vandaag: de keraton van Yogyakarta. Voordat wij deze binnengaan rook ik nog een sigaretje met Sugi; in de keraton zelf mag niet worden gerookt. De alun alun ziet er onverzorgd kaal en rommelig uit. Wel groeien er mooie waringins; zowel relatief kleine als enorme reuzen. Rond de alun alun zijn veel verkopers, die zich echter niet opdringerig gedragen. Een oude vrouw, met verzakte mond, ligt te slapen op de stenen. Een plastic emmertje dient als bedelbakje.

Onze Engels sprekende gids in de keraton heet Atun. Zij geeft ons ruim de tijd om foto's te maken, waarvoor je overigens een licentie moet kopen (9 cent per stuk) die aan de camera gehangen moet worden.

In de keraton zien wij heel veel mooie zaken, te veel om allemaal te benoemen. Daarom een kleine selectie:
1. Een antieke gamelan onder een grote, mooi bewerkte, pendopo. Een beetje gamelan heeft een eigen naam en deze heet "Kyahi Kebo Ganggang".
2. Onder de pendopo staat ook een verzameling ceremoniële attributen voor een 'vorstelijk kind', zoals kindermeubilair voor bij de besnijdenisceremonie (sunat) en een grote kooi waarin een baby - met baboe - veilig rond kan lopen. Rond de kooi worden symbolische offergaven geplaatst. Naar gelang waar de baby naar grijpt, zal het later goed, wijs, rijk, dan wel knap worden. Volgens Atun heeft de huidige sultan - Hamengku Buwono X - alles gepakt en is hij dus nu èn goed, èn wijs, èn rijk, èn knap. Als nuchtere Nederlander denk je dan wel weer onbewust: "... of hebberig", maar dat zal wel jaloezie zijn ...
3. Naast een van de poorten staan twee in zilverkleur geschilderde reuzen als wachters: links de goede wachter; rechts de kwade.
4. Een fraaie muziekkapel met glas-in-lood, gemaakt in en geschonken door Nederland.
5. Het woonverblijf van Hamengku Buwono X, dat alleen aan de buitenkant bezien mag worden. De sultan laat zich helaas niet zien.
6. Bij het verblijf weer een leuk detail: aan de voet van de gietijzeren lantaarnpalen staat de naam "L.J. Enthoven & Co". Dit is een beroemde ijzergieter uit Den Haag, tweede helft van de 19e eeuw, van wie enkele meesterstukken ook in het Rijksmuseum staan.
7. Aan de zijkant staat nog een groot gebouw. In de galerij zitten wel 20 paleiswachten te lezen, te suffen en/of omong kosong met elkaar. "Javaanse jongens" zijn het, maar aardige jongens - vrij naar Nescio.
8. Ceremoniële payongs en een draagkoets voor de (adellijke) bruid en bruidegom.
9. Nog meer prachtige pendopo's en museumkamers met mooie kroonluchters en plafondversieringen in rood met goud, de kleuren van het wapen van de sultan.
Hamengku Buwono IX, de vader van de huidige sultan, had overigens sympathie voor Nederland. Hij was gymnasiast in Haarlem en studeerde af aan de Universiteit van Leiden. Foto's uit zijn schooltijd en zijn in Latijn gestelde bul hangen aan de muren. Pa vertaalde, op verzoek van de gids, de tekst van het Latijn naar het Engels. Pa vond met name die jeugdfoto's van de sultan leuk om te zien.
Wij lopen langs een - bekend, maar typerend - plakkaat met de tekst "Al heb ik een uitgesproken westerse opvoeding gehad, toch ben en blijf ik in de allereerste plaats Javaan", aldus "HB IX".
Een van de bewakers wil zich wel laten fotograferen. Ook van de achterzijde, waarbij zijn keris goed is te zien.
10. In een volgende museumzaal weer veel attributen van de negende sultan, waaronder vitrines vol medailles, meubelstukken, gebruiksartikelen en een groot schilderij waar onze gids nogal trots op is. Zij roemt het schilderij vanwege de ogen en voeten die - net als bij de Mona Lisa - naar de kijker toe gericht blijven als je er langs loopt. Persoonlijk vind ik de schilderijen van de sultan en zijn vrouw in Bronbeek van een veel hogere kwaliteit dan deze - wat vlakke - schildering.
In een andere zaal staan wat "eenvoudige cadeautjes" uit andere landen: een vaas uit de Ming dynastie, een staande lamp met twee lange buffelhoorns, een mooie klok annex barometer annex kalender, een rijk bewerkte vaas - of lamp - op een voetstuk ...
11. Een enorme bedug en een kentongan staan opgesteld bij een van de vele spierwitte poortjes.

Aan het eind van de rondleiding luisteren wij nog naar een gamelanorkest dat net aan het spelen is. Niet op de "Kyahi Kebo Ganggang", die gereserveerd is voor als er hogere gasten zijn, maar op andere instrumenten.

Belanja in de stad
Wij verlaten de keraton en gaan terug naar de 'burgerlijke' wereld. Onderweg naar wat winkels om inkopen te doen, zien wij - net als in Bandung - straatnaamborden in zowel het Indonesisch als het Javaans, waarvan het schrift op dat van het Sanskriet lijkt.
Sugiyono brengt ons naar een van zijn 'speciale adresjes' voor batikkleding. Het kost mij wat moeite overhemden te vinden met een juiste mouwlengte. De winkel is niet voorzien van airco - of van eentje die niet werkt - en ik begin steeds harder te zweten bij het aantrekken van telkens opnieuw aangedragen hemden. Geen probleem, vonden zij, al dacht ik daar zelf wel anders over.
Uiteindelijk toch geslaagd, net als met de cadeautjes voor het thuisfront, die natuurlijk niet onder doen voor die van HB IX. (@Carla: Al nieuwsgierig?)
Ook voor de lunch weet Sugiyono een speciaal adres; dit is duidelijk zíjn stad. Bij 'Bu Tjitro' - "sinds 1925" - eten wij gedrieën de streekspecialiteit nasi gudeg. Dit, met alles er op en er aan: ayam kampung, dendeng manis, telor bebek, enzovoorts. Op verschillende plaatsen in het restaurant staan originele potten waarin vroeger de gudeg werd bereid.
Na het eten vertrekken wij weer naar een speciaal adres, om sieraden voor onze geliefden te kopen. Het blijft een lastige keus tussen al dat Yogya-zilver, al denken wij zelf de smaak van onze ibu's goed te kennen. Wij hopen dan ook dat wij in onze missie zijn geslaagd.
Het begint intussen te regenen - en hard ook. Ondanks de nutteloze paraplu's doen wij toch de noodzakelijke belanja voor onszelf in de 'gewone mensen'-toko's: twee handdoeken voor het zweet en een 4GB geheugenkaartje voor Pa. Dat wordt dan zijn derde kaartje ...

Om vijf uur zijn wij terug in het hotel, kletsnat van het zweet en de regen. Wij nemen eerst een lekkere koude douche en gaan dan schrijven. Onze was blijkt inmiddels - keurig gestreken - terugbezorgd in rieten mandjes.
In onze kamer ligt ook een excuusbrief van de directie, omdat het restaurant die avond is gereserveerd voor een verjaardagspartij mèt gamelan. Het feestje is om 9 uur 's avonds al afgelopen.
Het aanbod om het diner te gebruiken in de hotelkamer slaan wij af. Wij hebben vooralsnog geen trek, en stellen ons tevreden met kopi tubruk, pisang goreng en risolles.
Ons verslag over het Diengplateu tikken wij ondertussen uit. De tekst kunnen wij - met de foto's - dit keer snel en storingvrij verzenden dankzij de wifi-verbinding van het hotel. Het eerste uur was gratis en daar zijn wij - Belanda's als wij zijn - ook binnen gebleven ...
Na negenen besluiten wij toch nog een hapje te gaan eten. Wij krijgen een plaats in een naastgelegen zaaltje, waar reclameposters hangen uit tempo doeloe.
Daarna pukul terus op onze eigen kamer om verder te schrijven. Om half één 's nachts (!) zijn eindelijk ook de foto's van de Borobudur en de Ramayana geselecteerd, bewerkt en ondertiteld en is ook Pa's (handgeschreven) verslag helemaal up-to-date tot en met vandaag. Het is net werken, af en toe, maar het is ook vérwerken van alle indrukken die wij opdoen deze weken.