Linggarjati

Vanmorgen konden wij iets uitslapen, omdat alleen het bezoek aan Gedung Perundingan (of zoals men het hier noemt: Gedung Naskah) in Linggarjati op het programma staat. Er kon worden ontbeten tot 10:00 uur, meldde de receptionist gisteren, maar toen wij de (lege) ontbijtzaal binnenliepen om 09:30 uur, schrok de ober zich een hoedje toen hij ons zag: hij was juist de laatste ontbijtspullen aan het opruimen. Uiteraard was een nasi goreng en een nasi putih (Carla heeft wat darmklachten) geen probleem. Eenmaal geïnstalleerd bleef de ober achter elkaar allerlei eten langsbrengen: ayam goreng pedas, lalap, een schaal maïskoekjes, een pot kroepoek, een ter plekke gemaakte dadar met twee soorten sambal en tenslotte twee borden met drilpudding. Het was lekker, maar een beetje veel - zeker omdat Carla het noodgedwongen bij de witte rijst met ei hield.
Om 11:00 uur vertrokken wij richting Linggarjati, een kort ritje van een half uur. Omdat ik Gedung Perundingan ken van de fraaie klare lijntekening van Peter van Dongen, miste ik even het 'open veld' voor de ingang dat nu natuurlijk volgebouwd is. De weg loopt nu ook pal voor de deur.
Even voor degenen die het niet weten: In Linggarjati hebben de Nederlanders en Indonesiërs - onder bemiddeling van de Britten - op 12 november 1946 een overeenkomst getekend, waarin Nederland de facto de zelfstandigheid erkent van (een deel van) Indonesië (namelijk: Java, Sumatra en Madura). Deze 'Verenigde Staten van Indonesië' zouden dan wel Nederlands protectoraat blijven.
De onderhandelingen vonden plaats in een woning in Linggarjati. De hoofdstad Jakarta viel af, omdat dat in Nederlandse handen was; Yogyakarta - de tijdelijke hoofdstad van de uitgeroepen republiek Indonesië - was in Indonesische handen.
Het akkoord werd in juli 1947 al opgezegd door de Nederlanders, omdat de Tweede Kamer het akkoord niet wilde accepteren. Wat volgde zijn de zogenaamde politionele acties in 1947 en 1948-1949, welke in Indonesië 'Agresi I' en 'Agresi II' worden genoemd en in Nederland inmiddels ook als oorlogshandelingen zijn erkend. Ondanks de mislukking, is 'Linggarjati' een belangrijk keerpunt geweest in de Indonesische geschiedenis waarbij de latere eerste minister Soetan Sjahrir een grote rol heeft gespeeld.
Het gebouw ziet er zeer goed uit (op wat vochtplekken in de plafonds na) en de tuin is schitterend (en èrg groot). Opvallend in het pand zijn de hoge plafonds en de beluchtingsgaten bovenin de muren. Niet verkeerd als woonhuis (De familie Van Os heeft het huis gebouwd in 1930). Dochter mr Joty ter Kulve-van Os is onlangs ook teruggeweest naar haar ouderlijke woning. Er is een korte documentaire van gemaakt ('Terug naar Linggajati') die ook op YouTube is te vinden (http://youtu.be/CoLFLkpWQBM).
Na het inschrijven en de 'facultatieve betaling' krijgen wij een rondleiding van een uitsluitend Bahasa-sprekende gids. Het is, dat ik de geschiedenis van de Linggarjati-overeenkomst ken, anders had ik totaal niet geweten waar hij het over had. Alle meubels, zowel in de vergaderkamer, de slaapkamers, de zitkamer en de eetkamer zijn origineel (zegt hij, maar het zou kunnen). Wij krijgen alle kamers te zien, inclusief de mandi-kamers met de gayung-bakken. Ik heb maar één toilet ontdekt, en die zat achter de slaapkamer van de Britse bemiddelaar Lord Killearn. Geen idee waar de Indonesische en Nederlandse delegatie ...
De gids drong ook aan een foto te nemen van een krantenartikel aan de muur met een grote foto van Bung Karno, met daaronder - in oude spelling - de tekst:
"Soekarno is ontzaggelijk populair", kata Goedhart. Kita katakan: "Kita berdjoeang oentoek Presiden Soekarno, karena Soekarno berdjoeang oentoek Indonesia Merdeka 100%!"
ergo:
"Soekarno is ontzettend populair, zegt Goedhart." Wij zeggen: "Wij strijden voor president Soekarno, omdat Soekarno strijdt voor een 100% vrij Indonesië!".
Een bronvermelding stond er niet bij, maar is vast ergens gedocumenteerd. Ik zie het maar als een mooie aanloop voor de hari merdekaan over twee dagen.
Wij laten Gedung Perundingan achter en rijden door naar Waduk Darma, een stuwmeer in Kuningan. Bij het meer ligt een sober vakantiepark; in het meer diverse bootjes (perahu). Op bordjes staat dat een tochtje Rp 10.000 (€ 0,64) per persoon kost. Het is echter vrijdag en de schippers zijn nog in de moskee. Wij drinken daarom eerst koffie en thee in een warung. Omdat Carla nog steeds buikklachten heeft, haalt Ostik wat obat jamu uit de auto: een kruidendrankje met kruidnagel, munt, gember en honing. Dergelijke zakjes zijn in supermarkten en warungs te koop.
Als de schipper terugkomt, kunnen wij gaan varen. Wel wordt duidelijk dat de Rp 10.000 alleen geldt bij een volle boot (er kunnen 15 mensen in de prauw). Met zijn tweeën varen kost Rp 150.000 (€ 9,58). De motor wil eerst niet echt starten, maar op een gegeven moment varen wij dan toch over het meer met rondom zicht op de bergen en de dorpjes. Op het meer zijn ook verschillende viskwekerijen actief. In netten wordt jonge vis uitgezet, die - als zij volgroeid zijn - met net en al wordt binnengehaald. Na 30 minuten zijn wij weer terug op de wal.
De laatste stop is in Cipari, bij het prehistorisch museum "Taman Purbakala". Dit was een advies van het hotel aan Ostik. "Taman Purbakala" is eigenlijk niet meer dan een tuin met menhirs en grafkisten van steen. In het entreegebouwtje liggen wat attributen, zoals een vuistbijl en een armband uitgestald. De 'gids' is echter erg enthousiast. Helaas spreekt ook hij alleen Bahasa; Ostik vertaalde het in zijn beperkte Engels. Met hulp van een folder (met Engelse tekst) kregen wij enig idee waar het over ging of wat wij zagen.
Na een middagslaapje in het hotel hebben wij even gewinkeld, onder andere in de Yogya-mall in Kuningan. Omdat het hotel eigenlijk geen alcohol schenkt (hoewel er wel bier op de kaart staat) waren wij op zoek naar bier. Dit was nergens te krijgen. Uiteindelijk hebben wij in een karaoke-restaurant twee flesjes Bintang Radler (!) gekocht. Mocht het eten weer erg pedis zijn, dan kunnen wij op onze kamer onze monden blussen.
Over eten gesproken: in het hotel is een tweedaags congres gaande over klantgerichtheid, met als slogan "customer satisfaction is useless, customer return is priceless". Door het congres mogen wij niet eten in het restaurant. Wij moeten gebruik maken van de room service. Niet echt klantvriendelijk ...
Gelukkig hebben wij ons eigen biertje.

Woordenlijst - Daftar kata

agresi - agressie
ayam [ajam] - kip
ayam goreng [ajam goreng] - gebakken kip
bintang - ster
Bir Bintang - Indonesisch biermerk
bung [boeng] - grote broer
Bung Karno - koosnaam voor Soekarno
dadar - geklutst en gebakken ei
gayung [gajoeng] - gietkan
gedung - gebouw
Gedung Perundingan - gebouw in Linggarjati waar onafhankelijkheidsonderhandelingen plaatsvonden tussen de uitgeroepen Republiek Indonesië en de Nederlandse regering
Hari Merdekaan Indonesia [~ merdekka-an ~] - Indonesische Bevrijdingsdag (17 augustus)
jamu [djamoe] - kruiden
lalap - een soort rauwkostsalade
Lingga(r)jati (Cilimus) [Lingga(r)djati (Tjilimoes)] - plaats in West-Java
mall (Eng.) - winkelcentrum
mandi - baden, wassen
nasi putih - witte rijst
nasi goreng - (op)gebakken rijst
naskah - manuscript
obat - medicijn
pedas [pedis] - heet, scherp gekruid
perahu [prahoe] - prauw
perundingan - onderhandelingen
taman - park, tuin
waduk [wadoek] - stuwmeer
warung - kraampje